Fost il-mijiet ta’ speċi ta’ għasafar li jgħixu Malta jew li jpassu minn fuqha hemm ħafna tipi ta’ gawwi. Jekk tħares mill-bogħod tara xebh fil-kuluri u l-imġiba tagħhom, fil-mod kif jittajru taħt ir-riħ. Jekk tħares lejhom mill-qrib jidhru d-differenzi bejniethom fil-modulazzjonijiet tal-bikja tagħhom, fil-morfoloġija, fit-tonalità tar-rix.

Il-ġenerazzjoni ta’ kittieba li jagħmel parti minnha Adrian Grima mhix grupp omoġenju. L-iktar l-iktar, dawn il-kittieba huma gruppetti mhux pariġġ, antaċċoli li jinsġu n-noti f’malju melodiku. Maqbudin bejn għadd ta’ pajjiżi, lingwi u kulturi, l-eżistenza vagabonda tagħhom, anki ta’ dawk, nisa u rġiel, li jaħdmu Malta jew barra, timmarka punti fi vjaġġ. Il-produzzjoni tagħhom, sikwit ippubblikata minnhom stess, timmanifesta ruħha fil-poeżija diretta, fin-novelli, fil-kitbiet għat-teatru. Ġeografikament mifruxin, uħud minnhom qatt ma ltaqgħu. Imma lkoll “jiltaqgħu madwar” il-Malti – din il-lingwa “tal-kċina” li għal żmien twil baqgħet biss mitkellma – u jesploraw il-possibbiltajiet tiegħu, biex ifittxu ħsejjes stranġieri, mhux magħrufa.

Fi ħdan din il-polifonija fuq skala minuri, il-vuċi ta’ Adrian Grima, li jiddisinja r-ritmu tiegħu b’mezzo voce, ma timxix fuq il-kuntrasti storbjużi, esibizzjonisti, li jidhru mill-ewwel fil-Mediterran. Hija vuċi li tiffoka fuq id-densità tas-silenzji, fuq l-impressjoni li jħalli l-ġisem, l-aħmar tas-sardinell, ir-raġġ dawl fuq ix-xagħar, l-istennija, in-nixxiegħa poetika, il-fraġilità tal-kitba. Dettalji verament żgħar, dwal baxxi, bla dubju, imma li fihom timmanifesta ruħha l-intensità kollha tal-ħajja.

Il-poeżija tiegħu, maħluqa kemm biex in-nies jaqsmuha bejniethom fil-kafejiet, fl-isqaqien, fil-clubs tal-jazz, kif ukoll biex idduqha waħdek, tħeġġek biex tieħu pożizzjoni. Il-poeżija tiegħu tagħti leħen lit-tfal, lin-nisa, lill-anzjani, lill-immigranti irregolari, lis-suldati mixlija bi mġiba ħażina, lid-difensuri tan-natura, saħansitra lil bliet sħaħ, lil dawk li mhux soltu jkollhom il-possibbiltà jsemmgħu leħinhom. Trid tara lil Adrian jaqra dawn it-testi fil-pubbliku biex tapprezza l-bidla fl-istat emozzjonali u fiżiku li kapaċi joħloq il-qari ta’ poeżija miktuba mill-perspettiva tal-minoranzi.

Dan il-ktieb ta’ Adrian Grima, l-ewwel wieħed tiegħu maqlub direttament mill-Malti għall-Franċiż, huwa għażla ta’ ħamsin poeżija mqegħdin wara xulxin skont gradi ta’ tonalitajiet. It-testi nkitbu fuq sfond storiku li jibda fl-1989 u jibqa’ sejjer sal-2011. Dan il-perjodu jibda bil-laqgħa għolja f’Malta bejn l-Amerikani u s-Sovjetiċi li fissret it-tmiem tal-gwerra l-bierda u jagħlaq bl-approvazzjoni mill-Maltin tal-liġi tad-divorzju, seba’ snin wara li daħlu fl-Unjoni Ewropea. Dan jagħti ħjiel tal-bidliet li kienu qegħdin iseħħu meta kienu qed jinkitbu dawn il-poeżiji.

Il-pubbliku Franċiż ma tantx ikollu aċċess, bil-lingwa tiegħu, għal antoloġija ta’ poeżiji miktubin bil-Malti, din il-lingwa “Ewropea” tant qrib tal-Għarbi. Nittama li permezz ta’ din it-traduzzjoni ta’ Elizabeth Grech tal-poeżija ta’ Adrian Grima, il-qarrejja Franċiżi jkunu jistgħu jiskopru s-saħħa kreattiva tal-lingwa Maltija.

 

Philippe PARIZOT-CLERICO